ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

Ημερομηνία δημοσίευσης: 14/01/2010
Του Σπύρου Τζόκα

Είναι γεγονός ότι στρατηγική επιλογή μιας μεταρρύθμισης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να είναι η Αποκέντρωση με Αυτοδιοίκηση και η θεσμική αναγνώριση του πρωταγωνιστικού ρόλου των τοπικών αρχών, για την ενίσχυση της δημοκρατίας, της αξιοπιστίας των αντιπροσωπευτικών και συμμετοχικών θεσμών, της βιώσιμης ανάπτυξης και της επίτευξης κοινωνικής συνοχής.


Οφείλουμε, συνεπώς, να έχουμε διαρκώς στη σκέψη μας μια Αυτοδιοίκηση στην υπηρεσία του Πολίτη, η οποία να λειτουργεί ως λαϊκή εξουσία, να είναι αγωνιστική και διεκδικητική, να είναι οικονομικά επαρκής για την άσκηση των αρμοδιοτήτων της, να αξιοποιεί την μέχρι τώρα ελληνική εμπειρία και την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, να στοχεύει στην απλούστευση των δομών και να δίνει ύψιστη προτεραιότητα στη διαφάνεια, να υπηρετεί τις κοινωνικές ανάγκες των δημοτών, να αναδεικνύει ισχυρούς και αποτελεσματικούς δήμους στην υπηρεσία του πολίτη και της κοινωνίας.

Προσεγγίζει, όμως, η σημερινή κατάσταση της Τ.Α τα παραπάνω χαρακτηριστικά ή απέχει πολύ από την ανωτέρω περιγραφή. Όλοι οι ενασχολούμενοι γνωρίζουν καλά ότι όχι μόνο απέχει από τα παραπάνω, αλλά υποφέρει από έλλειψη πόρων, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται και στην άσκηση των απλών διαχειριστικών αρμοδιοτήτων της.

Ο στόχος, συνεπώς, μιας μεταρρύθμισης πρέπει να είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος τομών και μεταρρυθμίσεων, που θα μας οδηγήσουν σε ισχυρούς, αλλά και λαϊκούς δήμους. Που θα κατοχυρώνουν στην πράξη την αρχή της επικουρικότητας, θα αποκεντρώνουν ουσιαστικές αρμοδιότητες αλλά και αναγκαίους πόρους, θα εξαλείψουν τη σημερινή πραγματικότητα του δήμου - επαίτη της κεντρικής διοίκησης και θα εναρμονίζουν την Αυτοδιοίκηση με τις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτών, προσδίδοντάς της χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου, δυναμικού πολιτικού οργανισμού.

Συνεπώς η Τ.Α. δεν έχει ανάγκη θολών και μηχανιστικών συνενώσεων, επειδή μετατρέπεται σε γραφειοκρατικό μηχανισμό ή μικρό κράτος, απρόσωπο και απόμακρο από τον πολίτη. Ο Καλλικράτης έρχεται να συμπληρώσει τον Καποδίστρια 1 και να αλλοιώσει την πεμπτουσία της Τ.Α, την άμεση Δημοκρατία, τη λαϊκή συμμετοχή και, συνεπώς, τη λαϊκή εξουσία:

Πρώτο οι σχέσεις κράτους και Αυτοδιοίκησης, μεταπολεμικά, είναι σχέσεις εξάρτησης, σχέσεις πατρονείας. Το κράτος προσπαθεί με κάθε τρόπο να εξαρτήσει ή να πατρονάρει την Τοπική Αυτοδιοίκηση προς όφελός του. Άρα λοιπόν το κριτήριο του προτέρου έντιμου βίου, δεν το έχει το κράτος απέναντι στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Άρα λογικά, υπάρχουν αντιδράσεις, όποτε μια κυβέρνηση παίρνει κάποια μέτρα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Δεύτερο είναι το ζήτημα της αποκέντρωσης. Η αντίληψη για την αποκέντρωση δεν έχει να κάνει μʼ αυτούς τους εκσυγχρονιστικούς πειραματισμούς και τις νέες συνθήκες στην Αυτοδιοίκηση. Η αποκέντρωση είναι έννοια πολιτικής δημοκρατίας, δηλαδή συμμετοχής του πολίτη στις διαδικασίες συναπόφασης στη γειτονιά του και, συνεπώς, ενεργοποίησης του. Αυτό το νομοσχέδιο, η φιλοσοφία του νομοσχεδίου φαίνεται να αναιρεί αυτή την έννοια, της αποκέντρωσης. Την έννοια δηλ. των μικρών ανθρώπινων βάσεων, όπου υπάρχουν αποφάσεις.

Τρίτο με τις επιχειρούμενες συνενώσεις καταστρατηγούνται οι έννοιες της άμεσης δημοκρατίας, της συμμετοχής και της αμεσότητας. Ενισχύεται και σε τοπικό επίπεδο η έννοια της πολιτικής αλλοτρίωσης, η απομάκρυνση και η αποξένωση των πολιτών από την εξουσία.

Τέταρτο το νομοσχέδιο δεν προάγει την πολιτική δημοκρατία, προάγει έναν συγκεντρωτισμό, όπου οι πολίτες απομακρύνονται από τα κέντρα των αποφάσεων. Δημιουργούνται διάφορα κρατίδια, τα οποία προκαλούν έναν έντονο συγκεντρωτισμό και απομακρύνουν τον πολίτη από τα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Πέμπτο δεν είναι ξεκαθαρισμένο ούτε και το ζήτημα των πόρων και των αρμοδιοτήτων. Παραμένει σε επίπεδο διακηρύξεων.

Έκτο οι συνενώσεις δήμων και κοινοτήτων και όταν ακόμα είναι αναγκαίες απαιτούν ένα χρόνο ωρίμανσης και δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η Σουηδία έκανε συνενώσεις με έναν προγραμματισμό διάρκειας 20 χρόνων.

Συμπερασματικά, στο προωθούμενο σχέδιο Καλλικράτης υπάρχει σαφές πρόβλημα στην αρχή της αντιπροσωπευτικότητας, της συλλογικότητας και της πολιτικής δημοκρατίας.

Επομένως, το θέμα της διοικητικής μεταρρύθμισης στην τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να τεθεί σε διαφορετική βάση, με κύρια αιχμή τις ανάγκες της Τ.Α ως λαϊκής εξουσίας και όχι ως δύσκαμπτου γραφειοκρατικού μηχανισμού, να συζητηθεί διεξοδικά με τους πολίτες και να εκφραστεί η λαϊκή βούληση. Στην κατεύθυνση αυτή η όποια μεταρρύθμιση οφείλει να βοηθάει την τοπική αυτοδιοίκηση να ασκήσει πραγματικά τον ρόλο της στην υπηρεσία των λαϊκών αναγκών και να επιλύει τα χρόνια προβλήματα όπως: τη γενναία αύξηση της χρηματοδότησής της, την απόδοση όλων των αρμοδιοτήτων που αφορούν στις τοπικές υποθέσεις με την ανάλογη μεταφορά πόρων, τις αναγκαίες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της, για να ξεπεραστούν τα γραφειοκρατικά εμπόδια και οι έλεγχοι σκοπιμότητας των αποφάσεών της, να καταργηθούν όλοι οι νόμοι και ρυθμίσεις που προωθούν τη λογική της ανταποδοτικότητας, της πρόσθετης φορολογικής επιβάρυνσης των πολιτών, της ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών της, την καθιέρωση της απλής αναλογικής, την ενίσχυση της λαϊκής συμμετοχής, ελέγχου και λογοδοσίας.

Κάθε άλλο περιεχόμενο αυτής της μεταρρύθμισης θα στοχεύει στον μεγαλύτερο έλεγχο της τοπικής αυτοδιοίκησης από τα κυρίαρχα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, στη μεγαλύτερη απομάκρυνση και αποξένωση της από τους πολίτες.

Υπάρχει, όμως, και κάτι άλλο σημαντικό που πρέπει κάποιος να λάβει υπόψη του, όταν προχωρεί σε συνενώσεις δήμων και κοινοτήτων: την ιστορικότητα και τη συνέχεια των δήμων που πρόκειται να καταργηθούν.

Ο Δήμος Καισαριανής είναι ένας τέτοιος δήμος. Ένας από τους ιστορικούς δήμους της Ελλάδας. Η εξέλιξη της Καισαριανής από τη γέννηση της είναι προϊόν ιστορικής συγκυρίας (μικρασιάτες πρόσφυγες), η χωροθέτηση της αποτέλεσμα ιδεολογικών και οικονομικών επιλογών (η εργατική τάξη στις παρυφές της πρωτεύουσας) και η κοινωνικοπολιτική της ένταξη αποτέλεσμα της κοινωνικής και πολιτικής θέσης των κατοίκων της (η αγωνιστική και αντιστασιακή διάθεση και η πολιτική ένταξη των κατοίκων).

Η πορεία της πόλης ανάλογη: συμμετείχε μαζικά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα κατά των Γερμανών και Ιταλών κατακτητών. Η Καισαριανή ταυτίστηκε με την Εθνική Αντίσταση. Στη μικρή αυτή συνοικία της Αθήνας χύθηκε πολύ αίμα, χάθηκαν ανθρώπινες ζωές από τις κακουχίες της κατοχής, συνελήφθησαν, εξορίσθηκαν και εκτελέστηκαν αρκετοί, δόθηκαν πολλές μάχες και καταγράφηκαν ηρωικές πράξεις. Το μαρτυρούν οι αναθηματικές πλάκες των αγωνιστών σε όλα τα σημεία της πόλης μας. Τη μικρή αυτή συνοικία επέλεξαν οι κατακτητές για να εκτελούν τους αγωνιστές της λευτεριάς (Σκοπευτήριο Καισαριανής - παγκόσμιο αντιφασιστικό σύμβολο), επιδιώκοντας, έτσι, να τρομοκρατήσουν και να κάμψουν το ηθικό των κατοίκων της.

Μεταπολεμικά βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών και δημοκρατικών αγώνων και πλήρωσε ακριβά τη στάση της αυτή. Στο αυτοδιοικητικό επίπεδο έχει κατακτήσει μέσα από τη μακρόχρονη διαδρομή και ιστορία του δήμου μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία και έχει αναδειχθεί σε ένα αγωνιστικό διεκδικητικό πόλο ευρύτερα στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Το σχέδιο Καλλικράτης, συνεπώς, δεν έχει να προσθέσει τίποτα θετικό ούτε στην Τ.Α. ούτε στον δήμο μας, αντίθετα δίνει το τελειωτικό χτύπημα στην ήδη λαβωμένη Τ.Α. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες, όπου χρειάζεται, και να αναπτυχθεί κίνημα ενάντια στο θάνατο της Τ.Α., που ξεκίνησε με τον Καποδίστρια και ολοκληρώνεται με τον Καλλικράτη.