ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΠΡΩΗΝ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

<

Του ΘΑΝΑΣΗ ΜΠΑΡΤΣΩΚΑ*

Αν ζούσε ο Καλλικράτης θα υπέβαλε μήνυση στον κ. Ραγκούση για συκοφαντική δυσφήμιση. Ο Καλλικράτης δημιούργησε αυτά που δημιούργησε, σε περίοδο ακμής της Αθηναϊκής δημοκρατίας που ταυτόχρονα όπως τουλάχιστον αναφέρει ο Πλούταρχος, όλη η πολική σύλληψη της Δημοκρατίας και του Περικλή, ήταν και ένα τεράστιο πρόγραμμα “Δημοσίων επενδύσεων” που συνέβαλε και στην απασχόληση των τότε ελεύθερων πολιτών.


Τα δημιουργήματα και οι κατασκευές του Καλλικράτη του Ικτίνου και άλλων συνεργατών τους, όπως επισημαίνουν όλοι οι ειδικοί εκτός από την απαράμιλλη αισθητική, ήταν εξαιρετικά στέρεες και ανθεκτικές κατασκευές όπως αποδείχθηκε, και ίσως και ενεργειακού τύπου.

Σήμερα ο Παρθενώνας είναι ακόμη στη θέση του, μαζί με το σύγχρονο μουσείο, και αν φυσικά υπήρχαν και τα λεηλατημένα μάρμαρα και όχι μόνο, τα πράγματα θα ήταν ακόμη καλύτερα.

Και βέβαια πρέπει καμία φορά να θυμίζουμε και στους “εταίρους μας” ότι δεν υπάρχουν μόνο τα δικά μας χρέη αλλά και τα δικά τους. Τουλάχιστον τα πάρα πολλά έσοδα που εισρέουν στα μουσεία τους δεν θα υπήρχαν αν δεν υπήρχαν αυτά τα μάρμαρα και όχι μόνο.

Α) Η αισθητική της “νέας Αρχιτεκτονικής”

Η έκθεση ιδεών των 45 σελίδων παραγγέλθηκε μέσα Οκτωβρίου με ρήτρα να είναι έτοιμη πριν τα Χριστούγεννα.

Αυτό το αναφέρω γιατί ο χρόνος έχει απόλυτη σχέση με την αισθητική.

Η έκθεση ιδεών αποτελεί συρραφή “επιλεγμένων” τμημάτων μιας στρατηγικού τύπου μελέτης του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με μόνο στόχο την “επικοινωνία”.

(Β) Το στέρεο και λειτουργικό του νέου “οικοδομήματος”

Τα οράματα για μια χώρα αποκεντρωμένη, με λαϊκούς θεσμούς που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη, στη δημοκρατία, στη διαφάνεια και στη συμμετοχή έχουν βαθιές ρίζες στην παράδοση των αγώνων της Τ.Α.

Μια ματιά στα κείμενα αλλά και στα έργα της αυτοδιοίκησης στην ελεύθερη Ελλάδα στην περίοδο της εθνικής αντίστασης θα καταδείξουν πλήρως αυτή την άποψη που υπάρχει στην παράδοση και στην κουλτούρα της αριστεράς και όχι μόνο.

Η σύγχρονη Αυτοδιοίκηση και στις 2 βαθμίδες πρέπει να οικοδομείται σε ορισμένες παραδοχές.

1. Το όραμα

“Οι τοπικές αρχές είναι υπεύθυνες για την παροχή μιας σειράς υπηρεσιών, πολλές από τις οποίες προβλέπει η νομοθεσία σε εθνικό επίπεδο. Παρ' όλα αυτά οι ΟΤΑ είναι επίσης πολιτικοί θεσμοί που συγκροτούνται με τοπικές εκλογές με τη δυνατότητα της ύπαρξης τοπικής επιλογής και “τοπικής φωνής”.

Στο πλαίσιο των παραμέτρων που ορίζονται από αυτές τις συνθήκες, μπορεί να αποδοθεί διαφορετική έμφαση στον ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι τοπικές αρχές μπορούν να αντιμετωπιστούν ως διαμεσολαβητές για την παροχή υπηρεσιών.

Μπορούν ωστόσο και πρέπει, να αντιμετωπιστούν και ως πολιτικοί θεσμοί που συγκροτούνται για την τοπική αυτό-κυβέρνηση με ευθύνες για την περιοχή τους, πολύ ευρύτερες από την απλή παροχή υπηρεσιών.

Απόσπασμα από τη μελέτη του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης που στην “έκθεση ιδεών” δεν υιοθετείται ως αντίληψη και λογική.

2. Η ανάπτυξη

Ο ρόλος της Τ.Α. στην ανάπτυξη συνολικά της χώρας είναι σημαντικός και τώρα αλλά και μακροπρόθεσμα.

Η αυτοδιοίκηση εδώ και πολλά χρόνια έχει αντιληφθεί ότι ο στόχος της ανάπτυξης περνάει κυρίως μέσα από τους περιφερειακούς αυτοδιοικητικούς θεσμούς σε απόλυτη συνεργασία με τον πρώτο βαθμό όπου έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα τα κριτήρια της αποτελεσματικότητας.

Η “έκθεση ιδεών”, κατέχεται από φοβικά σύνδρομα στην παραχώρηση αρμοδιοτήτων και αντίστοιχων πόρων, αφού δίδονται κάποιες αρμοδιότητες και κατόπιν οι ίδιες εξαιρούνται αυτές τουλάχιστον που συνδέονται με την ανάπτυξη (χωροταξία - περιβάλλον, βουνά, ενέργεια κ.λπ.) με την απροκάλυπτη αιτιολογική βάση ότι δεν πρέπει να εμποδιστεί η επιχειρηματικότητα.

Η επίκληση της αρμοδιότητας των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) είναι μύθος διότι αυτά έχουν δρομολογηθεί και φυσικά πρέπει να συνεχιστούν, και για λόγους ουσίας και απορροφητικότητας και όπως όλοι γνωρίζουν λήγουν το 2013 και για το μετά, ουδείς γνωρίζει.

Δηλαδή στην αιρετή περιφέρεια του παρόντος αλλά και του μέλλοντος θα μείνουν αυτά που εξαιρούνται.

3. Η διεκπεραίωση, η διαχείριση με στόχο την εξυπηρέτηση του πολίτη

Οι έννοιες αυτές θεωρούνται τετριμμένες όμως στην πραγματικότητα είναι έννοιες βαθύτατα πολιτικές γιατί συνδέονται με τη διαφάνεια, τη συμμετοχή, τον λαϊκό έλεγχο και τη δημοκρατία.

Στην “έκθεση ιδεών” υιοθετήθηκε η άποψη ότι ο μεγάλος δήμος είναι και αποτελεσματικός δήμος.

Η πραγματικότητα όχι μόνο η ελληνική είναι εντελώς διαφορετική.

Ο πληθυσμιακός μέσος όρος των δήμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι περίπου 5.000 και αν η ΚΕΔΚΕ θελήσει να συγκρίνει τα αποτελέσματα των μεγάλων με τους μικρότερους δήμους θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Το ενδιαφέρον θα εστιάζεται και στα δημοσιονομικά αποτελέσματα αλλά και στην άσκηση των καθιερωμένων αρμοδιοτήτων (π.χ. καθαριότητα).

Η αναγκαιότητα ίσως κάποιων συνενώσεων πρέπει να έρχεται από τη ζωή και δεν χρειάζεται να υπάρχουν εξαιρετικές βιασύνες όταν το κύριο βάρος της μεταρρύθμισης πρέπει να είναι Αιρετή Περιφέρεια και οι αποκεντρωμένοι νομαρχιακοί θεσμοί.

Ο Καποδίστριας 1 στην ουσία καταργούσε βαθμό (την κοινότητα) και το γεγονός ότι απέτυχε ή πιο κομψά δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα οφείλεται κυρίως στο ότι εγκαταλείφθηκαν από τις κυβερνήσεις οι προϋποθέσεις του, και ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκε για την υπεξαίρεση πόρων της αυτοδιοίκησης, τότε στον βωμό της ανάπτυξης.

Σήμερα σε συνθήκες “δημοσιονομικής τρομοκρατίας” οφείλουμε να είμαστε εξαιρετικά επιφυλακτικοί για το “καλάθι” των ΚΑΠ αλλά και άλλα πολύ σοβαρά ζητήματα όπως “ελαστικότητας”, “ευελιξίας”, “νέου τύπου σχολεία» στους Δήμους, με διακαή πόθο την αλόγιστη κερδοφορία και την καθολική επιβολή του “ιδιωτικού” απέναντι σε οτιδήποτε “κοινωνικό”.

Πιθανόν μέσα από τις ασάφειες να έρχεται νέος φόρος για την στήριξη της μεταρρύθμισης ή σύνδεση των πόρων της Τ.Α. με τον ΦΠΑ με στόχο την αύξησή του.

4. Η γοητεία του απλού και η Δημοκρατία

Το “σχέδιο ιδεών” περιγράφει ένα μοντέλο διακυβέρνησης το ίδιο στην περιφέρεια και στον δήμο, (γιατί άραγε;) βαθύτατα αντιαναπτυξιακό, αντιδημοκρατικό και ίσως και επικίνδυνο.

Ουσιαστικά τους 2 βαθμούς τους κάνει 4 και μάλιστα οι 2 με μονοπρόσωπες διοικήσεις, χωρικός αντιπεριφερειάρχης - τοπικός αντιδήμαρχος και βεβαίως το απαραίτητο καπέλο της κρατικής Περιφέρειας.

Πρόκειται για ομοσπονδιακό μοντέλο είναι ΑΡΝΗΣΗ της αιρετής περιφέρειας, είναι ομοσπονδία νομών, είναι καρικατούρα ισχυρού δήμου.

Θέλω με έμφαση να επισημάνω ότι ο χωρικός αντιπεριφερειάρχης και ο χωρικός αντιδήμαρχος με τόσες αρμοδιότητες είναι πολύ εύκολο να εξελιχθούν σε τοπικούς “νταβατζήδες” των σημερινών νομών ή των διαμερισμάτων ευθύνης τους αντίστοιχα.

Και όλα αυτά γιατί η συνειδητή και σκόπιμη εγκατάλειψη της ιδέας ενός συστήματος απλής αναλογικής στην εκλογή των οργάνων που ίσως πρέπει να έχει στην πρώτη φάση και λογικές αντιπροσωπευτικότητας οδηγούν στην κατάργηση της πολυφωνίας που σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΤΑ αποτελεί την πιο βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της όποιας μεταρρύθμισης.

5. Η προίκα

Η Δημοκρατία και ο Περικλής δεν επέβαλαν στον Καλλικράτη “δημοσιονομική τρομοκρατία”. Εξασφάλισαν τους όρους για την αποπεράτωση του εγχειρήματος.

Η εσκεμμένη μη δέσμευση σε τίποτα που έχει σχέση με την προικοδότηση της “νέας Αρχιτεκτονικής” σε απόλυτη σχέση με αυτά που συνέβησαν στο πρόσφατο παρελθόν από την ίδια κυβέρνηση, είναι φυσικό να δημιουργούν καχυποψία ακόμα και για τους σκοπούς.

Και πιθανόν οι σκοποί να έχουν σχέση με τη μετάθεση της συζήτησης και της δράσης από τα προβλήματα της ζωής, σε άγονους τοπικισμούς.

(Γ) Επίλογος

Για τη σύγχρονη ριζοσπαστική Αριστερά ή “Αρχιτεκτονική” των θεσμών δεν περιορίζεται στα χρώματα έστω και αν αυτά βαφτίζονται οικολογικά προχωρούν στο περιεχόμενο και εισβάλλουν στη μεταμόρφωση αλλά και στην ανατροπή της σημερινής μίζερης πραγματικότητας. Η αυτοδιοίκηση δεν είναι κάτι σύνθετο, αφορά τη ζωή μας και τις ζωές των άλλων. Όσο για τη θέση μας απέναντι στο “σχέδιο ιδεών” της κυβέρνησης για να είμαι και συνεπής με τον τίτλο του σημειώματος πρέπει να είναι.

Ο Καλλικράτης είδε τη «νέα Αρχιτεκτονική» και έστριψε.

ΥΣ. Για τον Χρήστο που έφυγε νωρίς αλλά και για πάρα πολλούς που αγωνίστηκαν και αγωνίζονται, για ουσιαστική καθιέρωση αποκεντρωμένων θεσμών, κάποιοι βρίσκονται και στα βουλευτικά έδρανα, εύχομαι να μην χρειαστεί να πούμε.